O Καραγκιόζης Ιππότης

«O Kαραγκιόζης Ιππότης»

Ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο Πάρκου Κατερίνης

Κριτική Θεατρικής παράστασης 

19 Ioυλίου 2018 

Τoυ δημοσιογράφου Νίκου Κολίτση

Όταν ο Καραγκιόζης… η φαμίλια του και η πριγκίπισσα «Ειρήνη», απειλούνται από τον Σκοτεινό Ιππότη και τις τρομακτικές νυχτερίδες του, είναι αυτονόητο και επιβεβλημένο να συντρέξουμε όλοι… συν γυναιξί και τέκνοις, πόσο μάλλον όταν αυτό γίνεται στο Ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο Πάρκου Κατερίνης, εν μέσω καλοκαιρινής ραστώνης, με «υπεύθυνο» τον Αθηναϊκό Θίασο Σκιών Αθανασίου και την παράσταση «Ο Καραγκιόζης & ο Ιππότης».

Ο Καραγκιόζης, άλλωστε, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μορφές λαϊκής τέχνης και ψυχαγωγίας, που διασκέδασε αμέτρητα ακροατήρια στο παρελθόν -σε δύσκολες ιστορικά εποχές για την Ελλάδα-, ενώ ταυτόχρονα υπήρξε το πρωτόλειο πλαίσιο δημιουργίας της νεοελληνικής κωμωδίας. 

Η σύγχρονη παρουσία του, βέβαια, διατηρεί μια διαφορετική λειτουργικότητα, εξίσου σημαντική και ως πολιτιστική κληρονομιά και ως αξία, γιατί… «Κείνο που με τρώει, κείνο που με σώζει, είναι που ονειρεύομαι σαν τον Καραγκιόζη». 

«Θέλω το καπέλο μου, γιατί κρυώνει η καράφλα μου»

«Βλέπει ο διπλανός, ζηλεύει και βαράει»

«Ξημερώματα…έφαγα απ’ τα χώματα»

Η ίδια αίσθηση του αδιεξόδου, που ενέπνευσε τον Καραγκιόζη, στο πέρασμα των χρόνων, παρατηρείται και σήμερα, καθώς ο Καραγκιόζης εξακολουθεί να «συγχύζεται» και ν’ αναπτύσσει, τηρουμένων των αναλογιών, την ίδια αντιφατική υπόσταση με τον ελληνικό λαό, στην πλειοψηφία του: οσφυοκάμπτης και ταυτόχρονα πονηρός ανατροπέας, απολιτικός και την ίδια στιγμή ιδιότυπα υπερπολιτικός, «εντός και εκτός συστήματος, ανάλογα με τους κινδύνους και τα διακυβεύματα, με τον κυνισμό και το χιούμορ να κατέχουν κυρίαρχη θέση στην καθημερινότητά του.

«Μήπως είπε για τους Γάλλους που πήραν το Μουντιάλ;»

Η νέα παράσταση του Θιάσου Σκιών Αθανασίου, από το Μοσχάτο, είναι μια νυχτερινή περιπέτεια αναζήτησης της πριγκίπισσας «Ειρήνης», με όλο το εκλεκτό cast, από τον Καραγκιόζη και τον Χατζηαβάτη, μέχρι τον Μορφονιό και το Κολλητήρι, με… guests το βασιλιά Αρθρούρο και το Σκοτεινό Ιππότη και τις νυχτερίδες του. Όλοι μαζί συνθέτουν μια ανατρεπτική ιστορία, με συμβολισμούς, μηνύματα, τραγούδι και σύγχρονες πινελιές επικαιρότητας, από τον ευρηματικό Γιώργο Αθανασίου, που υποδύεται όλους τους ρόλους (φωνές) και τις φιγούρες, γεγονός που αυξάνει το βαθμό δυσκολίας, σε κάθε περίπτωση, για το νεαρό εκφραστή της λαϊκής παράδοσης.

«-Πώς πήγες φέτος στο σχολείο; -Πήγα με το ποδήλατο»

«Ποιος ήταν ο Θεός της Μουσικής; -Ο Σάκης Ρουβάς»

«Τι ήταν ο Ερμής; -Aφρόλουτρο»

Highlights: η ατάκα μαθητή δημοτικού στους διπλανούς του, «Έχουμε σχολείο;», μόλις άκουσε το πρώτο προειδοποιητικό κουδούνι της παράστασης, το δώρο-χειροτεχνία σε όλους τους μικρούς φίλους της παράστασης, το φλαμίνγκο… στην Παραλία της Κατερίνης, ο Ιππότης της στρογγυλής καρέκλας και ο Ιππότης της στρογγυλής κιθάρας, το τραγούδι των Ενδελέχεια στο διάλειμμα της παράστασης, το Game of Thrones, οι γαϊδουρομαχίες, ο κροκόδειλος, ο Σκοτεινός Ιππότης (πόλεμος), οι φιγούρες των ηρώων, η προσήλωση και η συμμετοχικότητα των μικρών παιδιών, που τραγούδησαν, χειροκρότησαν και φανέρωσαν τη διαχρονικότητα του Καραγκιόζη, η σημαντική παρουσία θεατών, κυρίως μικρής ηλικίας, με γονείς/κηδεμόνες και αυξημένο αριθμό παππούδων και γιαγιάδων -γεγονός εξόχως θετικό για τη συμβολή των τελευταίων στην «περιφερειακή» διαπαιδαγώγηση των παιδιών-, η διαδραστικότητα της παράστασης, η ανάλυση της τέχνης του Καραγκιόζη και των μικρών μυστικών του από τον ίδιο το σκιοπαίκτη, Γιώργο Αθανασίου, μετά το τέλος της κανονικής παράστασης, ενώπιον όλων, με ερωτήσεις, απαντήσεις και χρήσιμες ιστορικές αναφορές, ακόμα και για τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στην ελληνική και στη τουρκική έκδοση του θεάτρου Σκιών

Σκηνοθεσία/ Ηθοποιοί: Γιώργος Αθανασίου

«Χρειάζεται πίστη, υπομονή και αγάπη»

«Μη ντρέπεσαι να πεις τη λέξη φοβάμαι. Εμένα αυτή η λέξη μ’ έκανε να δω το φόβο μου κατάματα. Φοβάμαι»

Iδανικό Soundtrack:  

«Μου φύτρωσε καμπούρα κι η πείνα σαν μαγκούρα, 

ρε με δέρνει και μου μάκρυνε το χέρι. 

Στα τρένα και στα τρόλεϊ τα πορτοφόλια «βόλεϊ» 

μια μέρα θα την κάνω για άλλα μέρη.

Πέφτει βροχή απόψε μάγκα 

στου Καραγκιόζη την παράγκα 

μα στου μπερντέ μας το σαράι 

αχ, η ψυχή μου δε χωράει…»

«Ο μπερντές», Δημήτρης Μητσοτάκης & οι Ευδαίμονες, cd «Ο μπερντές», Universal, 2012

Στίχοι-Μουσική: Δημήτρης Μητσοτάκης

Moυσική, Κοστούμια, Σκηνικά, Φώτα: 

• ένα βανάκι, ένα πανί και λίγα φώτα συνθέτουν το σκηνικό του περιοδεύοντος Θιάσου Σκιών Αθανασίου, γιατί «όπου φτωχός κι η μοίρα του Καραγκιόζη…» (δε χρειάζεται, άλλωστε, τίποτα περισσότερο κι αυτό από μόνο του δίνει το δημιουργικό έναυσμα σε όλους και όλες να δοκιμάσουν μόνοι τους με τις φωνητικές και καλλιτεχνικές τους δυνατότητες...)

• οι μουσικές επιλογές είχαν… προεκλογικό χρώμα με Carmina Burana (!!!), «Λαλούν τ’ αηδόνια και πλαντάζω», «Είμαι πολύ ωραίος, βεβαίως, βεβαίως»...

«Ποιος είναι αιχμάλωτος και ποιος ιππότης σ’ αυτήν την παράσταση;»

«Η Ειρήνη είναι μέσα μας»

More things to do: 

• μπορεί οι σύγχρονες συνθήκες ζωής (επιπρόσθετα η τηλεόραση, ο κινηματογράφος και ο ανταγωνισμός των ΜΜΕ) και η καθημερινότητα των μικρών παιδιών, σε επίπεδο ψυχαγωγίας και διασκέδασης, ν’ απέχει, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, από την εποχή του Καραγκιόζη (ενδεχόμενα και οι νέοι ηλικιακά γονείς τους), αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι δεν προσθέτουν, ότι και με την πολύτιμη αρωγή του σχολείου και των εκπαιδευτικών, δεν είναι αναγκαίο να ενσωματωθεί στην παιδαγωγική διαδικασία 

Βonus tips: 

• Το Λαϊκό Θέατρο Σκιών είναι ανατολίτικης προέλευσης και πήρε τ’ όνομά του από τον πρωταγωνιστή του, τον Καραγκιόζη, έναν πανέξυπνο τύπο, μόνιμα φτωχό και σαρκαστή των πάντων

• τα δύο τελευταία έργα του Θεάτρου Σκιών Αθανασίου ονομάζονται «Ο Καραγκιόζης στους παγετώνες» & «Ο Καραγκιόζης ναυαγοσώστης»

• Ο Θίασος Σκιών Αθανασίου ιδρύθηκε το 1982 από τ’ αδέρφια Κώστα, Γιάννη, Αργύρη και Ελένη, μετά από πολύχρονη μαθητεία δίπλα στον αείμνηστο καραγκιοζοπαίκτη, Γιώργο Χαρίδημο. Από το 1987, με την άδεια του Υπουργείου Παιδείας, ο θίασος δίνει παραστάσεις παραδοσιακού Καραγκιόζη, σε νηπιαγωγεία, δημοτικά και γυμνάσια όλης της χώρας και στο εξωτερικό, ενώ παράλληλα διοργανώνει εργαστήρια θεάτρου σκιών, συνεργάζεται με Δήμους, συλλόγους και κατασκηνώσεις και ειδικεύεται και στην κατασκευή φιγούρων

• Για την καταγωγή του Καραγκιόζη έχουν διατυπωθεί αρκετές θεωρίες. Πιο πειστική είναι αυτή που τον θέλει να κατάγεται από τη μακρινή Ανατολή (Κίνα και Ινδία) και μέσω Τουρκίας να ήρθε στην Ελλάδα κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, συνεπώς η «μάχη» για την ελληνικότητα ή μη της προέλευσής του είναι δευτερεύουσας σημασίας

«Σαν τενεκέ με πόδια μ’ έκανε»

«Η νυχτερίδα είναι μόνο στο σκοτάδι»

Credits:

• στους λιγοστούς θιάσους θεάτρου Σκιών πανελλαδικά και στους δημιουργούς τους (Καραγκιοζοπαίκτες), που συνεχίζουν, κόντρα στο ρεύμα, να διατηρούν ζωντανή τη φλόγα της λαϊκής παράδοσης, με αγάπη, μεράκι και αφοσίωση

ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝ 

ΘΙΑΣΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ