Στέλλα Βιολάντη (Έρως Εσταυρωμένος)

Θέατρο «Δημήτρης Χορν», Αθήνα
30 Ιανουαρίου 2018
Kριτική Θεατρικής παράστασης

Του αρχισυντάκτη Νίκου Κολίτση

Η κλασική ρομαντική και διαχρονική ιστορία του Γρηγόρη Ξενόπουλου, στις αρχές του περασμένου αιώνα, Στέλλα Βιολάντη («Έρως Εσταυρωμένος»), σε σκηνοθεσία Γιώργου Λύρα, σφράγισε θεατρικά το τέλος του Ιανουαρίου, στη θεατρική αθηναϊκή σκηνή «Δημήτρης Χορν». Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε σαν μυθιστόρημα (Έρως Εσταυρωμένος) το 1901, ενώ μεταγράφηκε σε θεατρικό έργο, παίρνοντας την τελική του μορφή και τον οριστικό του τίτλο (Στέλλα Βιολάντη) το 1909.

«Η αγάπη μου δεν είναι σαν τα παιχνίδια των άλλων»

Η Στέλλα Βιολάντη, κόρη του Ζακυνθινού μεγαλέμπορου Παναγή Βιολάντη, ενδίδει στην ερωτική πολιορκία ενός ξεπεσμένου ευγενούς, του Χρηστάκη Ζαμάνου, ζώντας μέσα στη γλυκιά πλάνη των αισθημάτων της και χωρίς να υπολογίσει την αδυσώπητη αντίδραση του ασφυκτικού αστικού περίγυρου των αρχών του 20ου αιώνα. Σε μια χρωμαστιστή κόλλα χαρτί του απαντά «Είμαι δική σου. Αγάπα με». Αυτό είναι το έγκλημά της για το οποίο θα πληρώσει πολύ ακριβά. Ο έρωτάς της θα είναι μαρτυρικός. Έρως Εσταυρωμένος.

«Η κόλαση που μου ετοιμάζουν θα μου φέρει τον παράδεισο»

«Την υπόθεση του έργου την πήρα απ’ τη ζωή. Όχι μόνο στη Ζάκυνθο και στην Επτάνησο αλλά και στην Αθήνα, στην Πάτρα, ερωτευμένα κορίτσια φυλακίζονταν εκείνο τον καιρό σε σοφίτες και καταγώγια ως να ξεχάσουν, να αρνηθούν την απαγορευμένη τους αγάπη ή να πεθάνουν", γράφει ο μέγας ψυχογράφος της ελληνικής αστικής πεζογραφίας, Γρηγόρης Ξενόπουλος. 

«Αντιπολίτευση σπίτι μου δε θέλω»

Το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και της ζωής, τα κοινωνικά και οικογενειακά στερεότυπα, οι φραγμοί και η ηθογραφική σκιαγράφηση μιας άλλης εποχής, στην Ενετοκρατούμενη Ζάκυνθο, προσαρμόζονται σε μια σύγχρονη θεατρική σύμβαση, με τις ρίζες του δράματος, πάντως, να προέρχονται από αληθινό γεγονός που συντάραξε την Αθήνα το 1883. 

«Σκοτωμένους δέχεται το σπίτι, λαβωμένους όχι»

Ο πλούτος και το ατομικό συμφέρον -με το ψέμα και την υποκρισία παραμάσχαλα-, καταδεικνύουν το σύστημα αξιών της πατριαρχικής κοινωνίας της εποχής, που θυμίζει Μεσαίωνα και το μονοδιάστατο της χειραγώγησης και της σύγκρουσης δύο κόσμων, συνιστώντας μία μικρή υπέρβαση επαναστατικότητας για την ηρωίδα, αναφορικά με τη θέση της γυναίκας στην οικογένεια και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. 

«Πείσμα στο πείσμα, ο άντρας είναι ο δυνατότερος»

Highlights: το σαρκαστικό χιούμορ, η σκηνή του δείπνου στο οικογενειακό τραπέζι και η αιφνίδια ανατροπή, που συντάραξε συθέμελα την αίθουσα, η ρομαντικά νοσταλγική οπτική του έργου

«Η κόλαση που μου ετοιμάζουν θα μου φέρει τον παράδεισο»

Σκηνικά, Κοστούμια, Φώτα, Moυσική: 

• αυστηρά λιτά, με black κυριαρχία, είναι τα σκηνικά, μ’ ένα αριστοκρατικό τραπέζι με καρέκλες, που έχουν ψηλή πλάτη, να δεσπόζει μπροστά από έναν «τοίχο κουρτίνας», πίσω από τον οποίο αχνοφαίνονται τα πρόσωπα του βουβού δράματος, ενώ εκεί είναι και η σοφίτα της φυλακισμένης Στέλλας. 

• η μουσική έχει μια κλασική αύρα, συντείνοντας στην ατμοσφαιρικότητα του έργου

• οι φωτισμοί υπηρετούν μια πιο γενική θεώρηση, χωρίς η εστίαση ν’ αποτελεί κεντρικό παρονομαστή της κατεύθυνσής τους

• τα κοστούμια των ηθοποιών -προσαρμοσμένα στη δυναμική των αντίστοιχων ρόλων και στην αριστοκρατία της εποχής- εκπέμπουν αισθητική και καλαισθησία, με το αέρινο φόρεμα της Στέλλας, με τη μακριά ουρά του, να γίνεται μπούμερανγκ στα πόδια του πατέρα και του αδερφού της, στις στιγμές του συναισθηματικού παροξυσμού τους των τελευταίων

Σκηνοθεσία: ο σκηνοθέτης, Γιώργος Λύρας, καταφέρνει ν’ αποδώσει την έντονη ποιητικότητα και νοσταλγία του έργου, με σύγχρονη οπτική και ανάγνωση, χωρίς να καταστρατηγεί τον κλασικό χαρακτήρα του. Το σκηνοθετικό εύρημα, με πολλές δράσεις να λαμβάνουν χώρα πάνω στο μαύρο τραπέζι, σύμβολο της αστικής τάξης των προνομιούχων της εποχής, τον δικαιώνει, λειτουργικά και αισθητικά. 

Ηθοποιοί: Ηλιάνα Γαϊτάνη (Νιόνια), Νεκταρία Γιαννουδάκη (Μαρία Βιολάντη), Ευγενία Δημητροπούλου (Στέλλα Βιολάντη), Ηλίας Λατσής (Νταντής), Aυγουστίνος Κούμουλος (Χρηστάκης Ζαμάνος), Δημήτρης Παπανικολάου (Παναγής Βιολάντης), Αθηνά Σακαλή (Ασημίνα)

• η τριάδα των ηθοποιών που υποδύονται τους βασικούς πρωταγωνιστικούς ρόλους -η Στέλλα, ο Πάτερ-Φαμίλιας και η τραγική μάνα- υποδύονται πειστικά τους χαρακτήρες με συνέπεια, ωριμότητα, μέτρο και καθαρότητα, χωρίς κατάχρηση φωνής, αποτυπώνοντας έντοντα τις συνεχείς συναισθηματικές διακυμάνσεις, τις ανατροπές και τις ματαιώσεις, μέχρι την κορύφωση του δράματος

«Μόνο εγώ ορίζω τον εαυτό μου»

«Γι’ αυτήν την υπόληψη του κόσμου ζω»

• οι υπόλοιποι ηθοποιοί -με λίγες αδύνατες στιγμές- πλαισιώνουν τους πρωταγωνιστές, συμβάλλοντας στην εξέλιξη του μύθου, με εξίσου δραματικό τρόπο, υφαίνοντας το νήμα ενός ακροτελεύτιου χορού σιωπής 

Ιδανικό soundtrack: 

«Ένας κόμπος η χαρά μου», Νέα Τάξη Πραγμάτων, 2009

(στίχοι: Σταύρος Κουγιουμτζής & Χρήστος Πανοηλίας/μουσική: Σταύρος Κουγιουμτζής & Ιωσήφ Πρίντεζης)

More things to do: ο ήχος, σε σημεία, ήταν αδύναμος, ακόμα και στις μπροστινές σειρές του θεάτρου

Credits: στους θεατές, όλων των ηλικιών, για την επιλογή μιας μη mainstream παράστασης, υψηλής αισθητικής και ποιότητας, κλασικής αξίας

«Καλά λένε ότι φτάνει μια στιγμή για ν’ αλλάξει η ζωή του ανθρώπου για πάντα»

Βοnus tips: 

• το έργο έχει σφραγίσει με την ερμηνεία της στο παρελθόν, μεταξύ άλλων και η Μαρίκα Κοτοπούλη

• τα λόγια του Γρηγόρη Ξενόπουλου: «Ο θεατής που ξέρει από θέατρο ανατριχιάζει, σπαράσσεται, αισθάνεται δέος, αλλά δεν κλαίει»

Θέατρο Δημήτρης ΧορνΑμερικής 10, κέντρο Αθήνακάθε Δευτέρα στις 20:30 - Τρίτη στις 21:00

Τηλ.: 2103612500

                                    

Σκηνοθεσία: Γιώργος Λύρας

Σκηνικά-κοστούμια: Απόλλων Παπαθεοχάρης

Φωτισμοί: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου

Μουσική: Αντώνης Παπακωνσταντίνου

Σκηνική πάλη: Κρις Ραντάνοφ

Βοηθός σκηνοθέτη: Γεωργία Πιερρουτσάκου

Βοηθός παραγωγής: Λιάνα Ανδρικοπούλου

Πρωταγωνιστούν (αλφαβητικά):

Νεκταρία Γιαννουδάκη

Ευγενία Δημητροπούλου

Ηλίας Λατσής

Πηνελόπη Μαρκοπούλου

Αυγουστίνος Κούμουλος

Δημήτρης Παπανικολάου

Αθηνά Σακαλή