Το φαινόμενο του θερμοκηπίου

Θέατρο Σοφούλη, Θεσσαλονίκη

Κριτική Θεατρικής παράστασης

5 Μαΐου 2018

Τoυ δημοσιογράφου Νίκου Κολίτση

 «Το φαινόμενο του θερμοκηπίου από μόνο του, όχι μόνο δεν είναι πρόβλημα, αλλά είναι και απαραίτητο για την επιβίωσή μας», συνεπώς η επιλογή της παρακολούθησης της αντίστοιχης θεατρικής παράστασης στη Θεσσαλονίκη -με «θητεία» δύο χρόνων στην Αθήνα-στο θέατρο Σοφούλη, σε κείμενο και σκηνοθεσία της Δήμητρας Στάικου, λειτούργησε ευεργετικά προς επίρρωση των συνεπειών του φαινομένου, έστω και στη μεταφορική του σύνδεση με το σύγχρονο θεατρικό έργο και τους πρωταγωνιστές του.

«Είμαι στο τρένο και με βλέπει η θέα απ’ έξω»

«Τα παιδιά όταν μεγαλώσουν, δεν έχουν ανάγκη τους γονείς τους, τους πετάνε, μόνο τους συνταξιούχους θέλουνε»

Μια μητέρα που πάσχει από άνοια και χάνεται. Μια κόρη που την εντοπίζει. Η άρνηση της μητέρας ν’ αναγνωρίσει στο πρόσωπο της κοπέλας την κόρη της ή να επιστρέψει «σπίτι τους», οδηγεί σ’ έναν αποκαλυπτικό διάλογο, ξεδιπλώνοντας πτυχές μιας καθημερινής ζωής με τόση "παγιδευμένη θερμότητα", ώστε απειλεί το υπαρξιακό τους οικοσύστημα. Και όλ’ αυτά σε μια στάση λεωφορείου, σύμβολο της προσδοκίας για ένα νέο ξεκίνημα και της ανάγκης για νέες αποφάσεις, για μια νέα κατεύθυνση -ή νέες κατευθύνσεις- σε μια ζωή που, όμως, κάνει κύκλο.

Highlights: ο σαρκασμός των θεσμών εξουσίας (αστυνομία, εκκλησία), οι δραματικές αλήθειες, εν μέσω γέλιου και συγκίνησης, η ανατρεπτική πλοκή, που ισορροπεί ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα της καθημερινότητας, η αλληλουχία εκπλήξεων και ανατροπών, σε μια ρεαλιστική καταγραφή των ζωής ηρώων της καθημερινότητας, η αναζήτηση της ελευθερίας και το κυνήγι του ονείρου, οι δαιδαλώδεις λαβύρινθοι του νου «των υγιών και των πασχόντων», η τριάδα των σχέσεων εξ αίματος ανάμεσα στη μάνα, την κόρη και την εγγονή, η συμβολική φιγούρα του κλέφτη, το παράλογο της λογικής και η λογική του παραλόγου, η λυτρωτική κάθαρση, εν είδει σχήματος φαύλου κύκλου ζωής, το εξοχικό… στη Ραφήνα και το Αλεποχώρι, η κρίση της ανθρώπινης ταυτότητας, το ringtone στο κινητό του αστυνομικού «Ξημερώματα, δίνεις δικαιώματα…», η Κατερίνα Γώγου, «που δεν προβλέπεται…», «ο βίος της… Αγίας Ακακίας, άγνωστης Αγίας, δικής μου προελεύσεως», στα λόγια του παππά της ενορίας…

«Μαλάκυνση μαλάκυνση, αλλά το γιο σου δεν τον ξέχασες»

«Εμείς δεν έχουμε εξοχικό στη Ραφήνα, στο Αλεποχώρι έχουμε»

Σκηνοθεσία: 

• η συγγραφέας, ηθοποιός και πλέον και σκηνοθέτης, Δήμητρα Στάικου, με τηλεοπτικές και κινηματογραφικές δουλειές στο ενεργητικό της, υπογράφει, μετά το θεατρικό έργο «Παιχνίδια ή ένα φερμουάρ που έχει κολλήσει», τη δεύτερη, πιο ώριμη, συγγραφική της απόπειρα, που αναδεικνύει, με φόντο τα προβλήματα της τρίτης ηλικίας και τις ενδοοικογενειακές σχέσεις της εποχής, τραυματικές εμπειρίες και βιώματα, εν μέσω αναμνήσεων και ψευδαισθήσεων, που αντανακλούν, σε «πάσχοντες και υγιείς», με χιούμορ, ικανοποιητική ροή και χαρακτηριστική προφορικότητα λόγου

• η ευαίσθητη θεατρική καταγραφή ενός έργου, με φόντο την απομόνωση, τη μοναξιά της εποχής και την έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας ανάμεσα τους ανθρώπους, -με «εκπροσώπους» από το θέατρο του παραλόγου και έργα των Μπέκετ και Ιονέσκο, να έχουν ενσωματωθεί συνειρμικά-, που συνιστά ένα ακανθώδες σύγχρονο ζήτημα, με αφόρμηση μια μορφή ψυχικής νόσου (νόσος του Αλτσχάιμερ), γίνεται ισορροπημένα, χωρίς βεβαρημένες συναισθηματικές εξάρσεις, με επαρκείς κωμικές δόσεις και πολλαπλές αναγνώσεις και επίπεδα

• η πρώτη σκηνοθετική της προσπάθεια, στη δεύτερη χρονιά του έργου στην Αθήνα, με ολοκληρωτικές αλλαγές στο casting και προσθαφαιρέσεις, αφήνει μελλοντικές υποσχέσεις, προς το παρόν, όμως, χάνεται στην πλοκή του έργου, εν μέσω ανατροπών και διαλόγων, με αποτέλεσμα ν’ αφήνει ένα ισχνό αποτύπωμα, που χρειάζεται ενίσχυση και ευρύτερη σκηνοθετική ανάγνωση

«Δωρεάν είναι η αναμονή (του λεωφορείου), ακόμα τουλάχιστον»

«Εσείς σήμερα τίποτα δεν περιμένετε, είστε γενιά fast food»

«Ποτέ δεν έρχεται ένα λεωφορείο την ώρα που το θέλεις»

Ηθοποιοί: Σίβη Σιδέρη, Μαρία Μαυροματάκη, Θανάσης Παπαγεωργίου & Μάρα Ματζάρη

• ο Θανάσης Παπαγεωργίου, ως εκπρόσωπος της εξουσίας και της θρησκείας (στο διττό ρόλο του αστυνομικού και του παππά αντίστοιχα), αποδεικνύει το πηγαίο κωμικό του ταλέντο, φέρνοντας ανεπαίσθητα στο νου στιγμές μεγάλων Ελλήνων κωμικών 

• η «lost in space», Σίβη Σιδέρη, είναι, σε στιγμές, εκφραστικά και κινησιολογικά, χαρισματική, ακόμα και στις σιωπές της, υποδυόμενη μια μάνα, μ’ ετερόκλητα στοιχεία, ενώ η Μαρία Μαυροματάκη, με παρουσιαστικό… Όλγας Τρέμη και χαρακτηριστικά ευθυνοφοβίας και αδυναμίας διαχείρισης της απώλειας της μητέρας της, αποδεικνύεται στιβαρή υποκριτικά, με εμφανή εμπειρία και θεατρική επάρκεια

«Μια ζωή έζησα με το τι θα πει ο κόσμος και ο κόσμος δεν είπε τίποτα»

«Η τσάντα της μάνας είναι η πιο γεμάτη τσάντα»

Iδανικό Soundtrack: 

«Σε άγνωστα μέρη του μυαλού μου ταξιδεύω, 

διασχίζω δρόμους τ’ ουρανού και αγναντεύω 

χιλιάδες ίχνη από ψυχές που τώρα ζουν με αρμονία, 

είχαν βρει τη λογική μα ‘χασαν την ουσία,

βλέπω τη γη σαν ζωγραφιά, τον ήλιο σαν πινέλο, 

τρέμουν τα φύλλα της καρδιάς να προσγειωθώ δε θέλω, 

μια ατελείωτη χαρά, λίγες στιγμές γαλήνης, 

βλέπω τον κόσμο ζωντανά χωρίς σημάδια ευθύνης, 

προβλήματα εξορκίζονται και οι ριπές ανοίας, 

οι σκέψεις εμπλουτίζονται με δόσεις φαντασίας…»

«Όταν ταξιδεύω», Razastarr, «Όπως λιώνει το κερί, album, 1998

Σκηνικά, Κοστούμια, Μουσική, Φώτα: 

• η μουσική και ο συνολικός ηχητικός σχεδιασμός κινούνται σε αρμονική κατεύθυνση με τα φώτα, που ακόμα και στις χαμηλές πτήσεις τους (χαρακτηριστικό παράδειγμα η είσοδος της μάνας με φανάρι) πετυχαίνουν το στόχο τους

• τα κοστούμια διακρίνονται για την καλλιτεχνική και αισθητική τους προσέγγιση, αφήνοντας ψήγματα δημιουργικής τρέλας, ειδικά στο… dress code της μάνας

• τα σχεδόν ανύπαρκτα σκηνικά, μ’ ένα μαύρο παγκάκι, εν είδει στάσης λεωφορείου -με εξαίρεση το ξύλινο stand-πινακίδα πολλαπλών προορισμών-, αποδυναμώνουν το συνολικό αποτέλεσμα

«Από τότε που είδα τον παππά της ενορίας με lexus, πάνε θρησκείες και όλα»

«Σ’ αυτή τη χώρα οι αστυνομικοί δεν κάνουν ούτε για να κατεβάζουν τα χαλιά»

More things to do: 

• η μικρή διάρκεια (60 λεπτά) της παράστασης και το απότομο σχετικά τέλος, αφήνει ένα αίσθημα ανολοκλήρωτου

• ευχή και προτροπή μας είναι η διεύθυνση του θεάτρου Σοφούλη να φέρει… στο Βορρά και άλλες θεατρικές παραστάσεις, που διακρίθηκαν στην Αθήνα, τη φετινή θεατρική χρονιά, πριν καλοκαιριάσει…

«Δεν παντρευόμαστε αυτόν που αγαπάμε»

Βonus tips: 

• είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι πολλοί και πολλές θα δουν αντανακλάσεις της ζωής και της καθημερινότητάς τους σε πρόσωπα και καταστάσεις του περιβάλλοντός τους, γεγονός εξόχως σημαντικό στην κατανόηση της συμπεριφοράς των ατόμων της τρίτης ηλικίας και όχι μόνο

• οι συμβολισμοί, που προκύπτουν από τον τίτλο και το περιεχόμενο της θεατρικής παράστασης, συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η ζωή μας χαρακτηρίζεται από «φυλακισμένη θερμότητα», που απειλεί ποικιλοτρόπως το οικοσύστημα των αξιών μιας κοινωνίας και των μελών της, που συνηθίζουν να αποφεύγουν ν’ αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεων και των επιλογών τους

«Βούλα την έλεγαν την ΤV, ε, όλη μέρα ανοιχτή, να μην της έδινα και όνομα;»

«Εγώ δεν πίνω τώρα, μόνο ουίσκι»

Credits: 

• στον καλλιτεχνικό διευθυντή και διευθυντή προγράμματος και σπουδών, του θεάτρου Σοφούλη στην Καλαμαριά, Κώστα Μελίδη, για τα ευήκοα ώτα, την άμεση ανταπόκριση και τις ποιοτικές θεατρικές επιλογές ουσίας και όχι εντυπωσιασμού

• στη Δήμητρα Στάικου, που παραβρέθηκε στη Θεσσαλονικιώτικη άτυπη «πρεμιέρα» του έργου της, δείγμα σεβασμού και κοινωνικής δεξιότητας

Ταυτότητα παράστασης

Κείμενο – σκηνοθεσία: Δήμητρα Στάικου

Ηθοποιοί: Σίβη Σιδέρη, Μαρία Μαυροματάκη, Θανάσης Παπαγεωργίου, Μάρα Ματζάρη

Σκηνικά: Ελένη Σουμή

Τρέιλερ: Ευάγγελος Καλλοου

Έκδοση βιβλίου προγράμματος: Εκδόσεις Μωραΐτης 

Τηλέφωνο κρατήσεων: 2310423925

Τιμές εισιτηριών: 10€, και 8 μειωμενο (ανέργων, 65, φοιτητικό, μαθητικό) Προπώληση εισιτηρίων και στο ταμείο του θεάτρου Αυλαία.