Άννα Φρανκ - Το ημερολόγιο

Θέατρο Xυτήριο

Κριτική Θεατρικής παράστασης

Απρίλιος  2018

Τoυ δημοσιογράφου Νίκου Κολίτση

Διαβάσαμε, πριν χρόνια, το πιο πολυδιαβασμένο βιβλίο όλων των εποχών, μετά τη Βίβλο και τώρα ήρθε η κατάλληλη στιγμή να ξεφυλλίσουμε και θεατρικά «το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» -μιας έφηβης Γερμανοεβραίας, που έζησε στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου- στο δραματοποιημένο μυθιστόρημα των Φράνσες Γκούντριχ & Αλμπέρτ Χάκετ, στο θέατρο Χυτήριο, σε σκηνοθεσία της Βάσιας Παναγοπούλου. 

Πρόκειται για ένα έργο-ντοκουμέντο ιστορικής αναβίωσης της ωμής καθημερινότητας του πολέμου και των συνεπειών του φυλετικού κατατρεγμού, που βραβεύτηκε με Πούλιτζερ το 1956 και έγινε σύμβολο αληθινής ελευθερίας, μέσα από το ποιητικό κείμενο της Άννας Φρανκ. Θεματικά καταγράφεται, με μοναδικό τρόπο, η ζωή δύο οικογενειών, σε μια σοφίτα στο Άμστερνταμ, με σκοπό ν’ αποφύγουν τη σύλληψη από τους Γερμανούς, στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, για να θυμηθούν οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι. Πρόκειται για μια δραματική ιστορική αναδρομή σε μια εποχή που στιγμάτισε και το μέλλον της Ευρώπης, που φωτίζει την αληθινή φιλία και την αλληλεγγύη των ανθρώπων, σε συνθήκες πολέμου.

Το κουβάρι της ιστορίας ξετυλίγεται μέσα από τις σελίδες του ημερολογίου όπου και μεταφερόμαστε ταυτόχρονα σε δύο διαφορετικούς κόσμους: ο ένας είναι της Άννας Φρανκ σαν παιδί και έφηβη κοπέλα και ο άλλος, ο κόσμος του αβάσταχτου πολέμου, με οδυνηρές συνέπειες για όλους. 

«Η ησυχία είναι η τέχνη που με τρομάζει πιο πολύ»

«Έτσι και κρατήσει λίγο ακόμα ο πόλεμος, εμείς οι δύο θα συμπεθερέψουμε»

«Εξακολουθώ να πιστεύω πως οι άνθρωποι έχουν καλοσύνη στο βάθος της ψυχής τους»

Highlights: οι στιγμές -πιστέψτε μας είναι πολλές- που πολλοί θεατές, όλων των ηλικιών και των δύο φύλων, δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους, η τραγικότητα του πατέρα στο τέλος, η στιγμή της λεκτικής «απόρριψης» της μάνας από την έφηβη κόρη της, η μετέπειτα στιγμή του εναγκαλισμού της Άννας με την παραπαίουσα μητέρα της, οι εφιάλτες στον ύπνο της Άννας, οι έντονες ψυχοσυναισθηματικές μεταπτώσεις των μελών των δύο εβραϊκών οικογενειών, στα όρια της επιβίωσης, εντός της σοφίτας, τα αντιφατικά συναισθήματα της Άννας για το φίλο της Πήτερ και η ανταγωνιστικότητα με την αδερφή της Μάργκοτ, ο τελευταίος αριστουργηματικός μονόλογος του Αλμπέρτο Εσκενάζυ, στη δραματική εξιστόρηση των γεγονότων, από τη σύλληψη στη σοφίτα των μελών των δύο οικογενειών και μετά

«Θέλω να γίνω καλύτερος άνθρωπος, αλλά όχι να πάψω να είμαι ο εαυτός μου και να λέω αυτά που νιώθω»

«Δε θέλω να είμαι καλό κορίτσι»

«Ποτέ δε θα γίνω αυτό που ονειρεύεστε»

Σκηνοθεσία: 

• η Βάσια Παναγοπούλου αναλαμβάνει, εκ νέου, (όπως έχει κάνει και στο παρελθόν), την απόδοση του κειμένου, ενός έργου, που την έχει στιγματίσει, την ίδια στιγμή, όμως, που σκηνοθετεί υποδειγματικά -για πρώτη φορά τη συγκεκριμένη παράσταση-, επιδεικνύοντας αποθέματα προσεγμένης και προσεκτικής στο πρωτόπυπο κείμενο, διαχείρισης

• η εφευρετική προσέγγιση, προϊόν και αδιαμφισβήτητης πλέον εμπειρίας, αναδεικνύει ταυτόχρονα τη σκηνοθετική της ματιά, σ’ ένα έργο ορόσημο της επαγγελματικής της διαδρομής, γεγονός που την «υποχρεώνει» να συνεχίσει στην ίδια απαρέγκλιτη πορεία των τελευταίων χρόνων

• πετυχημένη και εύστοχη σκηνοθετικά, η χρήση μαγνητοσκοπημένων βίντεο, που λειτούργησε αποτελεσματικά, εν είδει κινηματογράφου, για την αποτύπωση σκηνών, υψηλού βαθμού δυσκολίας, όπως η αντίστοιχη σκηνή της σύλληψης των μελών των δύο εβραϊκών οικογενειών από τους Γερμανούς

«Το γεγονός ότι κάποιος είναι νέος, δε σημαίνει ότι δεν έχει και κάτι να πει»

«Δεν έχω ξανακούσει μεγάλους να τσακώνονται. Νόμιζα ότι μόνο τα παιδιά τσακώνονται»

Ηθοποιοί: Φανή Γέμτου, Γιάννης Μπουραζάνας, Δημήτρης Μάριζας, Τέτα Καμπουρέλη, Κατερίνα Καρατζοπούλου, Άρης Αντωνόπουλος & Μαρτίνα Δημοπούλου

Στο ρόλο της Άννα Φρανκ η Κωνσταντίνα Δαούτη

Στο ρόλο του Όττο Φρανκ - φιλική συμμετοχή - ο Αλμπέρτο Εσκενάζυ

• όλοι οι ηθοποιοί, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, συνιστούν μια συμπαγή και επαρκώς δουλεμένη ομάδα, με αξιόλογη χημεία, χωρίς υπερβολές και εξεζητημένες, λεκτικές και συμπεριφορικές, παρεκκλίσεις, παρά το γεγονός ότι βρίσκονται όλοι επί σκηνής στη διάρκεια της παράστασης (εκτός της φίλης των οικογενειών, που μένει εκτός δώματος) 

• καθηλωτική η ερμηνεία της Φανής Γέμτου, ως Έντιθ Φρανκ, μητέρας της Άννας, που αναδεικνύεται, ως «man/woman of the match», με μια ανεπανάληπτη σκηνική και θεατρική ερμηνεία, που ραγίζει καρδιές, σε μια συναισθηματική ισορροπία ζωής και θανάτου, έντονα συγκινησιακά φορτισμένη, με στιγμές απόγνωσης και σπαραγμού, που αποτυπώνουν μια αξεπέραστη καλλιτεχνική ερμηνεία ζωής από την ηθοποιό, με απόλυτη διαχείριση όλων των εκφραστικών της μέσων

• συνταρακτική η ερμηνεία του Αλμπέρτο Εσκενάζυ, πατέρα της Άννας Φρανκ, Όττο, σ’ ένα ρεσιτάλ ηθοποιίας, μ’ ένα υπόδειγμα θεατρικού μονολόγου στο τέλος, κατάλληλου… για την εξέταση των υποψήφιων εκπαιδευτικών θεατρικής αγωγής για τα σχολεία όλης της χώρας 

• η έτερη πρωταγωνίστρια, Κωνσταντίνα Δαούτη, με την ευαισθησία και την αντισυμβατικότητα του χαρακτήρα της, αντιπαλεύει με μια γλυκιά και αφόρητη, σε σημεία, ιδιαιτερότητα, καταγράφοντας μια ερμηνεία, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση της αντίστοιχης ιστορικής φυσιογνωμίας, που ευχόμαστε και ελπίζουμε να μην τη «στοιχειώσει» στο μέλλον, που, σε κάθε περίπτωση, διαγράφεται λαμπρό

• απρόσμενα θετική η υποκριτική απόδοση της Τέτας Καμπουρέλη, με στιγμές χαρισματικής ερμηνείας

Iδανικό Soundtrack: 

«Και όταν χάνομαι στο χθες μου, μη με ψάχνεις στο αύριο. 

Δε με βρίσκεις έξω απόψε, με βρίσκεις στο παλιό μου τετράδιο. 

Το'χα φυλάξει, το'χα πετάξει, δεν ήθελα να δουν τι είχα γράψει... 

Ακόμα και τώρα το ανοίγω κρυφά, κάποια βράδια που δε νιώθω εντάξει. 

Και αν έχω εκεί χωρέσει τόσες εικόνες, είναι γιατί εκεί μέσα έχω περάσει τόσους χειμώνες. 

Είναι τα βράδια που φοβάμαι να μιλήσω για το αύριο, που με βρίσκουν θαμμένο μέσα στο παλιό μου τετράδιο»

«Το παλιό μου τετράδιο», Solmeister, Cool Kids Never Die, 2016

«Πρέπει από μόνη μου να γίνω καλύτερος άνθρωπος και αυτό θα με κάνει πιο δυνατή»

«Θα’ ρθει άραγε η στιγμή που δε θα νοιάζεται κανείς αν είμαι Εβραία;»

Moυσική, Κοστούμια, Σκηνικά, Φώτα: 

• όμορφα και λειτουργικά σκηνικά, σε μια σκηνή που είχε μετατραπεί σε σοφίτα, με την ταυτόχρονη παρουσία οκτώ ηθοποιών σ’ όλη τη διάρκεια του έργου, γεγονός που επιτείνει το βαθμό δυσκολίας και λειτουργικής σκηνικής προσέγγισης

• κομψά κοστούμια, που δένουν αρμονικά με τους χαρακτήρες των ηρώων και ταιριάζουν με την εποχή

• η μουσική επένδυση ήταν κατάλληλη αναφορικά με το πνεύμα και το κλίμα της εποχής και συντελούσε στην εξέλιξη του δράματος

• ορισμένες φορές οι φωτισμοί δεν αποτύπωναν τη δραματικότητα στα πρόσωπα των ηρώων, εκτός του κάδρου της δράσης, εστιάζοντας μονομερώς στους πρωταγωνιστές 

«Δεν μπορώ ούτε να θυμηθώ πώς ήταν η πραγματική ζωή»

«Δεν υπάρχει ελπίδα για να την έχω»

«Νιώθω πως το τέλος δε θα έρθει ποτέ»

More things to do: 

• το έργο παραμένει διαχρονικό για το κοινό κάθε ηλικίας, παρά το γεγονός ότι απευθύνεται, πρωτίστως, στο μαθητικό-φοιτητικό κοινό, καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την αντίστοιχη διδασκαλία αποσπασμάτων στη νεοελληνική λογοτεχνία του Γυμνασίου, με την Άννα Φρανκ ν' αναφέρεται σε αποσπάσματα και στο Λύκειο, γεγονός που καθιστά επιτακτική, έως και επιβεβλημένη -επιτρέψτε μας τη χρήση της συνοδευτικής φιλολογικής μας ιδιότητας στην παρούσα, καταχρηστική παρότρυνση- την παρακολούθησή της, από μαθητές και εκπαιδευτικούς όλων ανεξαιρέτως των τάξεων των Γυμνασίων και των Λυκείων, δημόσιων και ιδιωτικών, της Αθήνας και της Αττικής γενικότερα (και μακάρι και της ελληνικής περιφέρειας)

• το έργο ενδείκνυται, στο πλαίσιο της αντιρατσιστικής βιωματικής εκπαίδευσης, για ένα πραγματικό μάθημα ζωής και ελευθερίας, που είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρο και αναγκαίο για την ηθοπλασία, την ευαισθητοποίηση και την ψυχική καλλιέργεια των παιδιών και κυρίως των εφήβων, ειδικά σ’ εποχές που τείνουμε να ξεχάσουμε την ευρωπαϊκή ιστορία και τις συνέπειες της ναζιστικής θηριωδίας στην ανθρωπότητα 
• κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί το γεγονός ότι για πρώτη φορά τη φετινή θεατρική χρονιά, μετά από δεκάδες θεατρικές παραστάσεις, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, με αποκλειστικές επαγγελματικές φωτογραφίες, δεν έγινε δεκτό το αίτημα φωτογράφισης, στη διάρκεια της παράστασης, συνοδευτικής της κριτικής, γεγονός που έγινε σεβαστό, αλλά καταγράφεται στα μείον -ελέω και επαγγελματικής διαστροφής και δημοσιογραφικής δεοντολογίας-

«Μερικές φορές εύχομαι να μην ήμουν δικό της παιδί. Εύχομαι μόνο να μην της μοιάσω»

«Δεν είναι πολύ μίζερο να εξαρτιέσαι συνεχώς απ’ τους άλλους;»

Βonus tips: 

• Το θέατρο «Χυτήριο, Σημείο Πολιτισμού-Σκηνή Ανδρέας Βουτσινάς» και το «ΘΕΑΤΡΟΚΙΝΗΜΑ», που υπογράφουν την παραγωγή της παράστασης, ανακοίνωσαν ότι η «Άννα Φρανκ - Το Ημερολόγιο» έχει προταθεί με δύο υποψηφιότητες στην Ακαδημία Ελληνικών Βραβείων Τέχνης για τα Κορφιάτικα θεατρικά βραβεία 2018. Πιο συγκεκριμένα, προτάθηκε για το βραβείο καλύτερης θεατρικής παράστασης (Παραγωγή) «Μίνωας Βολανάκης», ενώ η Κωνσταντίνα Δαούτη, που υποδύεται την ‘Αννα Φρανκ, προτάθηκε για το βραβείο Νέου-Νέας Ηθοποιού

«Πόσο όμορφο πράγμα είναι το γράψιμο»

«Θέλω μια μέρα να γίνω αληθινή συγγραφέας»

Credits: 

• στον πολυχώρο «Χυτήριο», ένα χώρο προσεγμένης αισθητικής και πολιτιστικής συνάντησης όλων των τεχνών, που περιλαμβάνει, εκτός από το ομώνυμο θέατρο, ένα καφέ-μπαρ (που χρησιμοποιείται για τη πραγματοποίηση διαφόρων εκθέσεων ζωγραφικής, φωτογραφίας, θεατρικών και μουσικών εκδηλώσεων) και ένα μοναδικό εντυπωσιακό κήπο, για καφέ ή ποτό

28 - 29 Απριλίου

 Χυτήριο Θέατρο - Σημείο Πολιτισμού

Διεύθυνση: Ιερά Οδός 44, Κέντρο 104 35

Τηλέφωνο: 21 0341 2313

«Αν δεν έχεις γράψει ποτέ, δεν μπορείς να καταλάβεις»

Παίζουν: 

Φανή Γέμτου, Γιάννης Μπουραζάνας, Δημήτρης Μάριζας, Τέτα Καμπουρέλη, Κατερίνα Καρατζοπούλου, Άρης Αντωνόπουλος, Μαρτίνα Δημοπούλου. Στο ρόλο της Άννα Φρανκ η Κωνσταντίνα Δαούτη.

Φιλική συμμετοχή: Αλμπέρτο Εσκενάζυ

Μετάφραση: Βάσια Παναγοπούλου

Απόδοση: Βάσια Παναγοπούλου & Δημήτρης Μοθωναίος

Σκηνοθεσία: Βάσια Παναγοπούλου

Σκηνικά: Πάνος Πετρίδης

Χορογραφία: Σοφία Τρανά

Κοστούμια: Εβελιν Σιούπη

Μουσική επιμέλεια: Σταμάτης Γιατράκος

Φωτισμοί: Ολυμπία Μυτηλιναίου

Ειδική Συνεργάτης (σκηνοθεσία & οργάνωση παραγωγής): Χαρά Τσιώλη

Φωτογράφιση παράστασης: Θωμάς Χρυσοχοϊδης

Παραγωγή: Χυτήριο Σημείο Πολιτισμού – Σκηνή Ανδρέας Βουτσινάς & ΘΕΑΤΡΟΚΙΝΗΜΑ

Το πραγματικό σπίτι της Άννας Φρανκ, στην οδό Prinsengracht 263-267 στο Αmsterdam της Ολλανδίας, που αποτελεί ένα από τα πιο διάσημα μουσεία στον κόσμο, σε πρόσφατη επίσκεψή μας. |